Phơi nhiễm HIV và cách xử lý

Phơi nhiễm HIV do nghề nghiệp của nhân viên y tế là khá nhiều lựa chọn, song chẳng phải ví như phơi nhiễm nào cũng dẫn đến nhiễm. Đây là rủi ro mà mỗi nhân viên y tế đề nghị chống chọi với.

Bác sĩ Nguyễn Tấn Thủ sở hữu phần đông năm chuyên dụng cho trong lĩnh vực phòng chống và điều trị HIV cho biết, ngay lúc này, phơi nhiễm do nghề nghiệp của nhân viên y tế là hơi đa dạng, song ko phải ví như phơi nhiễm nào cũng dẫn tới nhiễm. Đây được xem là 1 rủi ro mỗi nhân viên y tế bắt buộc chống chọi với trong suốt thời gian chuyên dụng cho của mình.

trên sự thật, phơi nhiễm do nghề nghiệp của nhân viên y tế là khá nhiều kiểu. (Ảnh minh họa: HIV).

Phơi nhiễm có HIV (exposure) được hiểu biết là tình huống sở hữu giao tiếp sở hữu dịch tiết sở hữu khả năng với mầm bệnh HIV. Một tình huống được xem là phơi nhiễm có nguy cơ nên thỏa mãn 2 yếu tố:

• Dịch tiết có nguy cơ lây nhiễm, được nói tới nhiều loại nhất là máu, dịch âm đạo, tinh dịch và sữa mẹ. Các dịch cơ thể Đôi khi khác như mồ hôi, nước mắt, nước bọt, nước tiểu… được xem là không với nguy cơ lây nhiễm.
• sở hữu yếu tố ngõ vào: Vết thương hở, đâm xuyên da, tiếp xúc vào niêm mạc (mắt, mũi, miệng, âm đạo, hậu môn…).

Do tính chất lặng lẽ và khó khăn nhận ra của căn bệnh này, được quan tâm tình huống phơi nhiễm mang dịch tiết của người không rõ tình trạng huyết thanh kháng HIV đều được xem là “sở hữu khả năng đựng mầm bệnh”. Bởi vậy, những tình huống không thể xác minh nguồn gây phơi nhiễm như bị kim đâm ở nơi công cộng, bạn tình bất chợt... Đều được xem xét như trường hợp tiếp xúc sở hữu dịch tiết của người dương tính.

Phơi nhiễm trong cộng đồng đa phần xoay quanh 2 tình huống. Đầu tiên là phơi nhiễm tình dục khi quan hệ ko sử dụng bao cao su hoặc bao cao su bị vỡ hoặc rách, bị cưỡng dâm. Sản phẩm công nghệ hai là phơi nhiễm qua máu do vết thương đâm cần kim hoặc những vật sắc nhọn vứt ra các khu vực công cộng và sở hữu dính máu xem sét được.

Trong lúc đó, phơi nhiễm do nghề nghiệp ở nhân viên y tế nhiều lựa chọn hơn nhiều. Riêng biệt công việc của họ phải giao tiếp với nhiều lựa chọn dịch tiết với nguy cơ hơn (dịch ối, dịch não tủy, mủ, dịch màng phổi, dịch màng bụng). Đồng thời họ lại sở hữu tần suất giao tiếp cao hơn qua những thủ thuật như thăm khám, tiêm chích, truyền dịch, chọc hút, phẫu thuật… cần nguy cơ phơi nhiễm cao hơn.

Theo Cơ quan quản lý bệnh tật Mỹ, ước tính hàng năm ở nước này sở hữu khoảng 380.000 tình huống nhân viên y tế ở những bệnh viện bị kim đâm. Đó là chưa đề cập đến những dạng phơi nhiễm khác và các ca phơi nhiễm ở cơ sở y tế ko phải bệnh viện. Tại Việt Nam, những tình huống y bác sĩ đỡ sinh cho thai phụ tới độ nước ối dính ướt cả quần áo, các lần cấp cứu mà máu bệnh nhân bắn khắp người chẳng phải là hiếm gặp. Trong khi ấy xác suất nhân viên y tế với cơ hội giao tiếp mang bệnh nhân dương tính cao hơn hẳn phân tích mặt bằng dân số chung.

Phơi nhiễm (exposure) là điều kiện phải để dẫn tới nhiễm (infection), mặc dù thế chưa buộc phải là điều kiện đủ. Ví dụ 1 gia đình với người bị bệnh cúm. Trong sinh hoạt hoàn toàn gia đình này đều sẽ ít nhiều sở hữu giao tiếp mang mầm bệnh. Tình huống này được hiểu biết là họ sở hữu phơi nhiễm sở hữu mầm bệnh cúm. Dẫu thế, ko phải đông đảo thành viên trong gia đình này đều sẽ mắc bệnh cúm, điều này phụ thuộc vào mức độ tiếp xúc và sức khỏe vốn với của mỗi người.

Tình huống đấy cũng giống như đối sở hữu phơi nhiễm và nhiễm HIV. Những khía cạnh như đường lây, số lượng virus HIV trong dịch tiết giao tiếp, miễn dịch của bản thân mỗi người đều sẽ ảnh hưởng lên khả năng chuyển từ phơi nhiễm sang nhiễm.

nơi tập trung kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Mỹ (CDC) ước tính, nguy cơ lây nhiễm cho một lần tiếp xúc mang nguồn HIV do kim đâm xuyên da vào khoảng 0,3%, dây máu vào vết thương hở hay niêm mạc dao động từ 0,1 tới 0,3%, qua quan hệ tình dục dao động từ 0,1 đến 0,5%. Do vậy, mang một lần phơi nhiễm, nguy cơ bị lây nhiễm HIV không cao. Giả dụ đối chiếu bệnh lây qua máu như viêm gan siêu vi B thì chỉ bằng 1/100 và 1/10 so sánh viêm gan C.

Phơi nhiễm do nghề nghiệp ở nhân viên y tế rộng rãi hơn rộng rãi.

Điều trị dự phòng sau phơi nhiễm

cộng với sự lớn lên của điều trị kháng virus bằng thuốc ARV, những nhà nghiên cứu đã thành công lúc phát minh và đưa vào phần mềm điều trị dự phòng sau phơi nhiễm (Post - exposure prophylaxis - PEP). Đây là một can thiệp y khoa dựa vào khả năng ức chế virus HIV của thuốc ARV.

Thông tin về lây nhiễm HIV tiên phát chỉ ra rằng nhiễm HIV toàn thân không xảy ra liền mà có một sự chậm trễ ngắn giữa thời gian phơi nhiễm với virus và sự xuất hiện của HIV trong máu. Trong thời gian “cửa sổ cơ hội” này, điều trị ARV kiên cố dự phòng nhiễm toàn thân, từ đó giúp người này tránh khỏi tình trạng “nhiễm HIV mạn tính”.

Mô hình thử nghiệm tiến trình gây bệnh trên động vật có chủng virus SIV, họ hàng của HIV, gây bệnh trên khỉ, chỉ ra rằng, sau khi phơi nhiễm có HIV, tế bào miễn dịch tại vị trí vào của HIV bị nhiễm trong vòng 24 giờ đầu. Tế bào bị nhiễm đi lại tới vùng hạch kế cận trong hơn 24-48 giờ tiếp theo. Trong 5 ngày, HIV Chắn chắn phát hiện thấy trong máu.

Bởi vậy, nếu tiêu dùng ARV sớm sau phơi nhiễm kiên cố dự phòng nhiễm trùng toàn thân bằng biện pháp ngăn cản sự nhân lên của HIV trong 1 vài tế bào bị nhiễm ban đầu. Sau khoản thời gian duy trì ARV trong cơ thể trong 4 tuần, những tế bào bị nhiễm ban đầu sẽ bị cơ thể đào thải do cơ chế miễn dịch tế bào, kéo theo đó là sự thải trừ gần như HIV ra khỏi cơ thể.

một nghiên cứu bệnh chứng vào năm 1997 cho thấy hiệu quả điều trị PEP giúp khiến cho giảm nguy cơ lây nhiễm 81% trường hợp dùng thuốc Zidovudine. Sau đó, điều trị PEP dần được cải tiến nhằm nâng cao hiệu quả. WHO đang hướng dẫn sử dụng phác đồ 2 thuốc hoặc 3 thuốc, từ đấy nâng tỷ lệ thành công lên đến 95-99%. Hiệu quả của điều trị sẽ tối đa trong vài giờ đầu sau khoản thời gian phơi nhiễm, giảm dần theo thời gian và được cho là ko có hiệu quả sau mốc 72 giờ tính từ khi phơi nhiễm.

quy trình xử lý sau phơi nhiễm, điều trị PEP bao gồm:

Bước 1: Xử lý vết thương tại chỗ

• Đối với tổn thương da dẫn đến chảy máu: Xối ngay vết thương dưới vòi nước chảy. Để vết thương tự chảy máu trong một thời gian ngắn mà ko nặn bóp. Rửa kỹ bằng xà phòng và nước sạch, sau đấy sát trùng bằng những dung dịch sát khuẩn (Dakin, Javel 1/10, hoặc cồn 700) trong thời gian ít nhất 5 phút.
• trường hợp phơi nhiễm qua niêm mạc mắt: Rửa mắt bằng nước chứa hoặc nước muối NaCl 0,9% liên tục trong 5 phút.
• Phơi nhiễm qua miệng, mũi: Rửa, nhỏ mũi bằng nước cất hoặc dung dịch NaCl 0,9 %. Xúc miệng bằng dung dịch NaCl 0,9 % rộng rãi lần.

Bước 2: Báo cáo người phụ trách và làm cho biên bản. Dồn vào nêu rõ ngày giờ, hoàn cảnh xảy ra, mô tả thông tin vết thương, mức độ nguy cơ của phơi nhiễm.

Bước 3: giới thiệu nguy cơ phơi nhiễm theo mức độ nông sâu của tổn thương và dung tích giao tiếp.

Bước 4: đồng ý tình trạng HIV của nguồn gây phơi nhiễm. Đôi khi nhân viên y tế sẽ hỗ trợ cho các người bị phơi nhiễm yêu cầu tham gia xét nghiệm HIV. Trong tình huống người này đã biết về tình trạng nhiễm, bắt buộc thu thập thông tin liên quan đến điều trị ARV của họ.

Bước 5: thỏa thuận tình trạng HIV của người bị phơi nhiễm bằng xét nghiệm.

Bước 6: hỗ trợ cho người bị phơi nhiễm về nguy cơ nhiễm bệnh, điều trị dự phòng sau phơi nhiễm, thuốc và tác dụng phụ, giai đoạn theo dõi….

Bước 7: Điều trị dự phòng bằng thuốc ARV liên tục trong 4 tuần. Hoàn toàn các trường hợp phơi nhiễm có nguy cơ nên được chỉ định điều trị ARV càng sớm càng rẻ, từ 2-6 giờ tính từ lúc phơi nhiễm và không quá 72 giờ. Song song có việc đánh giá tình trạng HIV của nguồn gây phơi nhiễm và người bị phơi nhiễm, tùy ví như, bác sĩ có thể tiếp tục điều trị cho đủ 4 tuần hay ngưng điều trị ARV tuỳ nếu.

Thuốc ARV.

Bước 8: theo dõi bằng xét nghiệm đè nén sau 1 tháng, 3 tháng và 6 tháng. Trên bình diện cùng đồng, lúc có phơi nhiễm, phải lập tức triển khai xử trí vết thương tại chỗ (nếu có) theo hướng dẫn trong bước một. Tiếp đó yêu cầu lập tức tiếp cận với cơ sở y tế với chuyên khoa nhiễm HIV (như bệnh viện Bệnh Nhiệt đới, bệnh viện đa khoa tuyến tỉnh thành, khoa tham vấn hỗ trợ cộng đồng). Ví như khai thác được thông tin từ nguồn gây phơi nhiễm, đề nghị Đánh mạnh tới phác đồ điều trị ARV của họ. Những bước còn lại của giai đoạn sẽ do nhân viên y tế tại cơ sở hỗ trợ.

các khía cạnh ảnh hưởng lên hiệu quả của điều trị PEP bao gồm:

• Sự chậm trễ tiếp cận với ARV. Theo khuyến cáo của WHO, liều ARV đầu tiên cần được sử dụng càng sớm càng phải chăng, trong vòng vài giờ đầu, cứng cáp trước cả lúc có kết quả xét nghiệm sàng lọc HIV theo quá trình. Càng chậm tiếp cận ARV, hiệu quả dự phòng càng giảm.
• Sự kháng thuốc ARV của nguồn gây phơi nhiễm, Bởi vậy, phác đồ điều trị PEP thấp nhất nên được điều chỉnh cho đam mê với phác đồ mà bệnh nhân đang dùng (khuyến cáo là dùng thuốc khác có thuốc bệnh nhân đang dùng). Phác đồ ưu tiên cũng được thay đổi cho đam mê có tỷ lệ kháng thuốc ARV lưu hành trong dân số. Ở Việt Nam, tỷ lệ kháng thuốc phác đồ một vẫn còn rẻ, do đó, phác đồ ưu tiên vẫn là phác đồ một cho các tình huống không rõ phác đồ ARV của nguồn gây phơi nhiễm.
• Sự tuân thủ của người bị phơi nhiễm: buộc phải tuân thủ ARV trong suốt 4 tuần điều trị cũng như quá trình theo dấu sau điều trị.

Lưu ý:

• Điều trị dự phòng sau phơi nhiễm chỉ buộc phải tiêu dùng trong các tình huống tai nạn bất ngờ, chứ chẳng hề là 1 cách dự phòng lâu dài.
• khi phơi nhiễm xảy ra, tâm lý thoải mái là 1 khía cạnh lời yêu cầu. Tâm lý vô tư giúp cơ thể hoàn thành rât tốt sở hữu thuốc, hạn chế ảnh hưởng và tác dụng phụ của thuốc ARV lên đời sống và sinh hoạt.

Thực tế, vô cùng hiếm khi ghi nhận mang trường hợp nào chuyển đảo huyết thanh từ âm tính sang dương tính sau thời điểm điều trị PEP. Mặc dù hiệu quả bảo vệ chẳng hề là 100%, song những chuyên gia trong lãnh vực này khẳng định đây là mũi nhọn trọng yếu trong công cuộc đẩy lùi dịch HIV.

Theo khuyến cáo, việc quản lý phơi nhiễm trong cộng đồng đề cập chung chính là quản lý hành vi nguy cơ của bản thân mỗi người. Còn quản lý phơi nhiễm trong lĩnh vực y tế được gộp chung thành các bước trong thủ tục phòng ngừa phổ quát. Trong đấy tiêu chí chính là xem hầu hết dịch tiết đều là dịch tiết nguy cơ và sở hữu thái độ cẩn thận trong giao tiếp. yêu cầu sử dụng hàng rào bảo vệ: kính, áo phòng hộ, mặt nạ y tế, găng tay. Vệ sinh tay trước và sau khoản thời gian thao tác. Thực hành tiêm an toàn. Kiểm soát môi trường máu và dịch cơ thể qua thủ tục vệ sinh phòng ốc, dọn dẹp và xử trí khi với máu, dịch gây nhiễm. Xử trí những vật sắc nhọn như đầu kim, dao kéo...